GİZLİ AÇLIK (hidden hunger)

Hücre, canlı organizmaların en küçük yapısal ve işlevsel birimidir. Hücreler dokuları, dokular organları, organlar sistemleri, sistemler vücudu oluşturur. Hücreler, yediğimiz besinlerde bulunan makro ve mikro besinler sayesinde işlevlerini yerine getirirler. Yediğimiz besinlerde makro ve mikro besin yetersizliği hücrelerin beslenememesine ve işlevini yapamamasına neden olur. Sonuç olarak hücrelerin işlevini yerine getirememesi sağlıksız bir vücut demektir. Günümüzde artan sağlık sorunlarının temelinde nitelikli besin yetersizliği bulunmaktadır.

Gizli açlık, özellikle gelişmekte olan ülkelerde yaygın olan bir beslenme sorunudur. Bu sorun, yeterli miktarda kalori ve besin alınmasına rağmen vücutta belirli makro ve mikro besinlerin eksikliğiyle karakterizedir. Diğer bir deyişle tüketilen gıdalar ile tokluk hissi sağlanabilirken trilyonlarca hücrenin yeteri kadar beslenememesine "gizli açlık" denir. Halk arasında “vitamin ve mineral eksikliği” olarak bilinen bu durum büyüme, gelişme ve bağışıklık sistemine zarar vererek önemli sağlık sorunlarına neden olmaktadır.

WHO (Dünya Sağlık Örgütü) son yıllarda sıklıkla konferanslar düzenlemektedir. Büyümeye devam eden bu tehdit hakkında tanım ve çözümünü ^link şöyle açıklamaktadır; "Gizli açlık, vitamin ve minerallerin eksikliğidir. İnsanların yedikleri yiyeceklerin besin gereksinimlerini karşılamaması durumunda ortaya çıkar. Bu nedenle yiyecekler mikrobesin maddeleri açısından yetersizdir, büyüme ve gelişimleri için ihtiyaç duydukları vitamin ve mineraller gibi mikrobesin maddelerini içermezler. 2 milyar insan vitamin ve mineral eksikliği çekmektedir. İnsanların vitamin, mineral ve temel besin maddelerini almalarını sağlamak, yetersiz beslenmeyi önlemeye yardımcı olacaktır."

Gizli açlığın nedenleri arasında yetersiz besin çeşitliliği, yetersiz beslenme alışkanlıkları, kaliteli besinlere ulaşamama ve besinlerin kötü emilimi yer almaktadır. Farklı yıllarda yapılan "besinlerin besin değerinin azalması" veya "besin erozyonu" başlıklı bir çok çalışma ^{(1) (2) (3) (4)} gıdaların mikrobesin değerlerinin önemli ölçüde yitirdiğini göstermektedir. Bu kapsamda uzmanlar, dünyada 2 milyar kişinin gizli açlık çektiğini belirtiyor.

Bireysel olarak gizli açlıkla mücadele etmek mümkündür. Örneğin, vitamin ve mineral açısından zengin gıdalar tüketmek, yeterli miktarda protein, karbonhidrat ve yağ içeren besinleri tüketmek, çeşitli meyve ve sebzeleri yemek, uygun pişirme yöntemlerini kullanmak, doğal kaynaklı gıdaları tercih etmek, tuz ve şeker tüketimini azaltmak, uygun takviye edici gıdalar tüketmek ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek gibi adımlarla bireysel olarak gizli açlıkla mücadele edilebilir.

⁽¹⁾ Davis, D.R., Epp, M.D. & Riordan, H.D. (2004). Changes in USDA food composition data for 43 garden crops, 1950 to 1999. Journal of the American College of Nutrition, 23(6), 669-682.
⁽²⁾White, P.J., Broadley, M.R., Thompson, J.A., McNicol, J.W. & Crawley, M.J. (2017). Biofortification of potatoes with increased zinc and protein. Potato Research, 60(2-3), 137-151.
⁽³⁾Ekholm, P., Reinivuo, H., Mattila, P., Pakkala, H. & Koponen, J. (2007). Changes in the mineral and trace element contents of cereals, fruits and vegetables in Finland. Journal of Food Composition and Analysis, 20(6), 487-495.
⁽⁴⁾Marles, R.J., Roebothan, B.V., Sanchez-Siles, L.M., Dhar, S., Warkentin, T.D., Duncan, A.M. & Ramdath, D.D. (2017). Mineral content of Canadian-grown cultivars of common fruits and vegetables: A pilot study. Canadian Journal of Dietetic Practice and Research, 78(4), 173-177.